Nahwu Sorof lengkap qowaidul i'lal 12s
Macam-macam Kalimah Bina’ Naqis adalah:
Apabila Lam Fi’il nya berupa huruf illah.
Jika huruf illat nya wau,
dinamakan Bina’ Naqish Wawi
contoh : غَزَا – سَرُوَ – رَجَا
Asal bentuknya: غزو – رجو
Dan bila mana Huruf Illat nya dari Huruf Ya’,
disebut Bina’ Nakis Ya’i
contohnya: سَرَى – رَمَى – رَضِيَ
Asal bentuk nya سري – رمي
Tashrif fiil naqis mudari' mabny li al- majhul
يَهْدِى
يَدْعُو
يَقْضِى
يُلْقِى
Tashrif fiil naqis madhi mabny li al- majhul
Menunjuk jalan هَدَى
Menyeru دَعَا
Menyelesaikan قَضَى
Melemparkan ألْقَى
هَدَى
دَعَا
قَضَى
ألْقَى
Catitan:
هُوَ دَعَا / هُمَا دَعَوَا / هُمْ دَعَوْا /
هِيَ دَعَتْ / هُمَا دَعَتَا / هُنَّ دَعَوْنَ /
أَنْتَ دَعَوْتَ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُمْ دَعَوْتُمْ /
أَنْتِ دَعَوْتِ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُنَّ دَعَوْتُنَّ /
أَنَا دَعَوْتُ / نَحْنُ دَعَوْنَا هُوَ رَمَى /
هُمَا رَمَيَا / هُمْ رَمَوْا / هِيَ رَمَتْ / هُمَا رَمَتَا / هُنَّ رَمَيْنَ / أَنْتَ رَمَيْتَ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُمْ رَمَيْتُمْ / أَنْتِ رَمَيْتِ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُنَّ رَمَيْتُنَّ / أَنَا رَمَيْتُ / نَحْنُ رَمَيْنَا
😅😅😅
..........
1. Madhi Mu’tal Naqish
a). Sebelum dimasuki dhamir
•Huruf illat pada
fi’il madhi mu’tal naqis (tsulasi mujarrad) berwazan فَعُلَ
apabila berupa illat wawu,
maka dia selamat dari ‘ilal, seperti رَخُوَ.
Namun, apabila berupa illat Iya, dia mesti dirubah menjadi wawu, seperti نَهُوَ dari نَهُيَ
• Huruf illat pada
fi’il madhi mu’tal naqis (tsulasi mujarrad) berwazan فَعِلَ
apabila berupa huruf Iya, dia juga selamat dari i’ilal,
seperti رَقِيَ.
Namun, apabila berupa illat wawu dia mesti dirubah menjadi iya, seperti رَضِيَ dari رَضِوَ
•Huruf illat
pada fi’il madhi mu’tal naqis (tsulasi mujarrad)
berwazan فَعَلَ ,
baik berupa illat wawu atau iya, dia mesti dirubah menjadi alif, seperti سَمَا dari سَمَوَ, atau رَمَى dari رَمَيَ
•Sementara huruf illat pada fi’il madhi mu’tal naqis untuk wazan-wazan tsulasi majid atau ruba’i, baik berupa wawu atau iya keduanya wajib dirubah menjadi alif,
seperti اِسْتَرْضَى / تَرَاضَى / رَقَّى / أَبْقَى / اِقْتَدَى / تَزَكَّى / اِهْتَدَى / نَادَى / أَعْطَى / اِسْتَدْعَى
b). Sesudah dimasuki dhamir
Fi’il madhi mu’tal naqish apabila dimasuki dhamir atau ditashrif sesuai jumlah dhamir yang 14, terdapat beberapa ketentuan:
•Huruf illat wawu dan iya pada fi’il madhi mu’tal naqis untuk semua wazan (mujarrad dan majid) sesudah dimasuki dhamir, keduanya selamat dari ‘ilal kecuali untuk dhamir jamak (هُمْ) هُوَ سَرُوَ / هُمَا سَرُوَا / هُمْ سَرُوْا / هِيَ سَرُوَتْ / هُمَا سَرُوَتَا / هُنَّ سَرُوْنَ / أَنْتَ سَرُوْتَ / أَنْتُمَا سَرُوْتُمَا / أَنْتُمْ سَرُوْتُمْ / أَنْتِ سَرُوْتِ / أَنْتُمَا سَرُوْتُمَا / أَنْتُنَّ سَرُوْتُنَّ / أَنَا سَرُوْتُ / نَحْنُ سَرُوْنَا هُوَ رَضِيَ / هُمَا رَضِيَا / هُمْ رَضُوْا / هِيَ رَضِيَتْ / هُمَا رَضِيَتَا / هُنَّ رَضِيْنَ / أَنْتَ رَضِيْتَ / أَنْتُمَا رَضِيْتُمَا / أَنْتُمْ رَضِيْتُمْ / أَنْتِ رَضِيْتِ / أَنْتُمَا رَضِيْتُمَا / أَنْتُنَّ رَضِيْتُنَّ / أَنَا رَضِيْتُ / نَحْنُ رَضِيْنَا
Perhatikan kedua tashrif di atas !
Hanya huruf illat wawu atau iya yang dibuang ketika dimasuki dhamir hum (هُمْ) yaitu سَرُوْا yang asalnya سَرُوُوْا dengan membuang wawu illat, dan رَضُوْا dari رَضِيُوْا dengan membuang iya illat dan menukar harakat dhad dari kasrah ke dhammah.
•Hurf ilat alif pada fi’il madhi mu’tal naqis (wazan mujarrad) untuk dhamir هُوَ tetap ditulis alif dan untuk dhamir هُمَا (muannats), هِيَ, dan هُمْ mesti dibuang, lalu untuk sisa dhamir (selain هو/هي/هم dan هما muannats) huruf illat alif dikembalikan ke huruf asalnya, baik berasal dari wawu atau iya
هُوَ دَعَا / هُمَا دَعَوَا / هُمْ دَعَوْا / هِيَ دَعَتْ / هُمَا دَعَتَا / هُنَّ دَعَوْنَ / أَنْتَ دَعَوْتَ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُمْ دَعَوْتُمْ / أَنْتِ دَعَوْتِ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُنَّ دَعَوْتُنَّ / 0 دَعَوْتُ / نَحْنُ دَعَوْنَا هُوَ رَمَى / هُمَا رَمَيَا / هُمْ رَمَوْا / هِيَ رَمَتْ / هُمَا رَمَتَا / هُنَّ رَمَيْنَ / أَنْتَ رَمَيْتَ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُمْ رَمَيْتُمْ / أَنْتِ رَمَيْتِ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُنَّ رَمَيْتُنَّ / أَنَا رَمَيْتُ / نَحْنُ رَمَيْنَا
•Huruf ilat alif pada fi’il madhi mu’tal naqis (wazan majid) untuk dhamir هُوَ tetap ditulis alif dan untuk dhamir هُمَا (muannats), هِيَ, dan هُمْ mesti dibuang, lalu untuk sisa dhamir (selain هو/هي/هم dan هما muannats, huruf illat alif dirubah menjadi iya
#Contoh1
هُوَ أَعْطَى / هُمَا أَعْطَيَا / هُمْ أَعْطَوْا / هِيَ أَعْطَتْ / هُمَا أَعْطَتَا / هُنَّ أَعْطَيْنَ / أَنْتَ أَعْطَيْتَ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُمْ أَعْطَيْتُمْ / أَنْتِ أَعْطَيْتِ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا /
أَنْتُنَّ أَعْطَيْتُنَّ / أَنَا أَعْطَيْتُ / نَحْنُ أَعْطَيْنَا
#Contoh2
هُوَ اِسْتَدْعَى / هُمَا اِسْتَدْعَيَا / هُمْ اِسْتَدْعَوْا / هِيَ أَعْطَتْ / هُمَا أَعْطَتَا / هُنَّ أَعْطَيْنَ / أَنْتَ أَعْطَيْتَ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُمْ أَعْطَيْتُمْ / أَنْتِ أَعْطَيْتِ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُنَّ أَعْطَيْتُنَّ / أَنَا أَعْطَيْتُ / نَحْنُ أَعْطَيْنَا
#Contoh3
هُوَ اِشْتَرَى / هُمَا اِشْتَرَيَا / هُمْ اِشْتَرَوْا / هِيَ اِشْتَرَتْ / هُمَا اِشْتَرَتَا / هُنَّ اِشْتَرَيْنَ / أَنْتَ اِشْتَرَيْتَ / أَنْتُمَا اِشْتَرَيْتُمَا / أَنْتُمْ اِشْتَرَيْتُمْ / أَنْتِ اِشْتَرَيْتِ / أَنْتُمَا اِشْتَرَيْتُمَا / أَنْتُنَّ اِشْتَرَيْتُنَّ / أَنَا اِشْتَرَيْتُ / نَحْنُ اِشْتَرَيْنَا
2. Mudhari Mu’tal Naqish
a). Sebelum dimasuki dhamir
Perubahan huruf illat pada bentuk mudhari’ mu’tal naqis sebelum dimasuki dhamir yang 14 bisa kita tentukan dengan melihat harakat huruf sebelum akhir pada mudhari’nya .
•Apabila huruf sebelum akhir berharakat dhammah seperti wazan يَفْعُلُ, baik madhinya berwazan فَعُلَ seperti رَخُوَ yang selamat dari ‘ilal, atau madhinya berwazan فَعَلَ seperti دَعَا yang tidak selamat dari ‘ilal. Maka huruf illat pada bentuk mudhari’nya harus dirubah menjadi wawu berharakat sukun.
رَخُوِ->>يَرْخُوْ دَعَا -» يَدْعُوْ سَمَا -» يَسْمُوْ
رَخُوِ->>يَرْخُوْ دَعَا -» يَدْعُوْ سَمَا -» يَسْمُوْ
•Jika huruf sebelum akhir berharakat kasrah seperti wazan يَفْعِلُ (tsulasi mujarrad) atau wazan-wazan (tsulasi majid) yang diawali dengan hamzah/alif washal seperti استفعل، افتعل، انفعل ، أفعل atau ruba’i majid seperti افعللّ، افعنلل. Maka huruf illat pada bentuk mudhari’ harus dirubah menjadi Iya berharakat sukun
أعطى -» يعطي استدعى -» يستدعي اهتدى -» يهتدي ارتضى -» يرتضي ارتقى – يرتقي
•Apabila huruf sebelum akhir berharakat fathah seperti wazan يَفْعَلُ (tsulasi mujarrad),
baik madhinya berwazan فَعِلَ seperti رَضِيَ atau berwazan فَعَلَ seperti سَعَى atau wazan-wazan (tsulasi majid) dan ruba’i majid yang diawali dengan huruf tambahan ta’ seperti wazan تَفَعَّلَ, تَفَاعَلَ dan تفعلل.
Maka huruf illat pada bentuk mudhari’ harus dirubah menjadi alif dan berharakat sukun
رَضِيَ -» يَرْضَى خَشِيَ -» يَخْشَى سَعَى -» يَسْعَى تَرَاضَى -» يَتَرَاضَى تَوَلَّى -» يَتَوَلَّى تَزَكَّى – يَتَزَكَّى
🦷🦷🦷🦷🦷
b). Sesudah dimasuki dhamir
•Membuang huruf illat wawu dan iya untuk dhamir (هُمْ, أنتم dan أنتِ)
#Contoh1 هُوَ يَدْعُوْ / هُمَا يَدْعُوَانِ / هُمْ يَدْعُوْنَ / هِيَ تَدْعُو / هُمَا تَدْعُوَانِ / هُنَّ يَدْعُوْنَ / أَنْتَ تَدْعُو / أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ / أَنْتُمْ تَدْعُوْنَ / أَنْتِ تَدْعِيْنَ / أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ / أَنْتُنَّ تَدْعُوْنَ / أَنَا أَدْعُو / نَحْنُ نَدْعُو
#Contoh2 هُوَ يَرْمِيْ / هُمَا يَرْمِيَانِ / هُمْ يَرْمُوْنَ / هِيَ تَرْمِي / هُمَا تَرْمِيَانِ / هُنَّ يَرْمِيْنَ / أَنْتَ تَرْمِي / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُمْ تَرْمُوْنَ / أَنْتِ تَرْمِيْنَ / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْمِيْنَ / أَنَا أَرْمِي / نَحْنُ نَرْمِيْ
#Contoh3 هُوَ يَسْتَدْعِي / هُمَا يَسْتَدْعِيَانِ / هُمْ يَسْتَدْعُوْنَ / هِيَ تَسْتَدْعِي / هُمَا تَسْتَدْعِيَانِ / هُنَّ يَسْتَدْعِيْنَ / أَنْتَ تَسْتَدْعِي / أَنْتُمَا تَسْتَدْعِيَانِ / أَنْتُمْ تَسْتَدْعُوْنَ / أَنْتِ تَسْتَدْعِيْنَ / أَنْتُمَا تَسْتَدْعِيَانِ / أَنْتُنَّ تَسْتَدْعِيْنَ / أَنَا أَسْتَدْعِي / نَحْنُ نَسْتَدْعِي
•Merubah huruf illat alif menjadi iya, kecuali untuk (هو، أنتَ، أَنا dan نَحْنُ tetap ditulis alif sukun, dan membuang illat alif untuk dhamir (هُمْ, أنتم dan أنتِ)
#Contoh1 هُوَ يَرْضَى / هُمَا يَرْضَيَانِ / هُمْ يَرْضَوْنَ / هِيَ تَرْضَى / هُمَا تَرْضَيَانِ / هُنَّ يَرْضَيْنَ / أَنْتَ تَرْضَى / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُمْ تَرْضَوْنَ / أَنْتِ تَرْضَيْنَ / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْضَيْنَ / أَنَا أَرْضَى / نَحْنُ نَرْضَى #Contoh2 هُوَ يَطْغَى / هُمَا يَطْغَيَانِ / هُمْ يَطْغَوْنَ / هِيَ تَطْغَى / هُمَا تَطْغَيَانِ / هُنَّ يَطْغَيْنَ / أَنْتَ تَطْغَى / أَنْتُمَا تَطْغَيَانِ / أَنْتُمْ تَطْغَوْنَ / أَنْتِ تَطْغَيْنَ / أَنْتُمَا تَطْغَيَانِ / أَنْتُنَّ تَطْغَيْنَ / أَنَا أَطْغَى / نَحْنُ نَطْغَى
c). Fi’il mudhari’ Mu’tal Naqish dalam keadaan marfu’, manshub dan majzum.
#Keadaan Marfu’: Fi’il mudhari’ mu’tal naqis dalam keadaan marfu’ sama persis seperti pada contoh-contoh tashrif di atas yaitu huruf illat (wawu, iya dan alif) mesti berharakat sukun ketika dimasuki dhamir (أنَا، أنتَ، هُو، نحن), dan membuang huruf illat untuk dhamir (هم، أنتم، أنتِ)
#Contoh1 هُوَ يَدْعُوْ / هُمَا يَدْعُوَانِ / هُمْ يَدْعُوْنَ / هِيَ تَدْعُو / هُمَا تَدْعُوَانِ / هُنَّ يَدْعُوْنَ / أَنْتَ تَدْعُو / أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ / أَنْتُمْ تَدْعُوْنَ / أَنْتِ تَدْعِيْنَ / أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ / أَنْتُنَّ تَدْعُوْنَ / أَنَا أَدْعُو / نَحْنُ نَدْعُو
#Contoh2 هُوَ يَرْمِيْ / هُمَا يَرْمِيَانِ / هُمْ يَرْمُوْنَ / هِيَ تَرْمِي / هُمَا تَرْمِيَانِ / هُنَّ يَرْمِيْنَ / أَنْتَ تَرْمِي / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُمْ تَرْمُوْنَ / أَنْتِ تَرْمِيْنَ / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْمِيْنَ / أَنَا أَرْمِي / نَحْنُ نَرْمِيْ
#Contoh3 هُوَ يَرْضَى / هُمَا يَرْضَيَانِ / هُمْ يَرْضَوْنَ / هِيَ تَرْضَى / هُمَا تَرْضَيَانِ / هُنَّ يَرْضَيْنَ / أَنْتَ تَرْضَى / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُمْ تَرْضَوْنَ / أَنْتِ تَرْضَيْنَ / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْضَيْنَ / أَنَا أَرْضَى / نَحْنُ نَرْضَى
Catatan: Pada contoh tashrif mudhari’ mu’tal wawu terdapat persamaan lafadz yaitu هُمْ يَدْعُوْنَ (mereka lk menyeru) dan هُنَّ يَدْعُوْنَ (mereka pr menyeru). Namun, berbeda dari sisi ‘illal. Huruf wawu pada هُمْ يَدْعُوْنَ adalah wawu dhamir jamak (bukan wawu illat), asalnya هُمْ يَدْعُوُوْنَ dengan membuang wawu illat menjadi يَدْعُوْنَ. Sementara wawu pada هُنَّ يَدْعُوْنَ adalah wawu illat yang selamat dari ‘ilal. Begitu juga pada contoh tashrif mudhari’ mu’tal iya dan alif terdapat juga persamaan lafadz yaitu أَنْتِ تَرْمِيْنَ dengan أَنْتُنَّ تَرْمِيْنَ lalu أَنْتِ تَرْضَيْنَ dengan أَنْتُنَّ تَرْضَيْنَ. Huruf iya pada أَنْتِ تَرْمِيْنَ adalah iya dhamir mukhatabah (bukan iya illat), asalnya أَنْتِ تَرْمِيِيْنَ dengan membuang iya illat menjadi تَرْمِيْنَ. Sementara iya pada أَنْتُنَّ تَرْمِيْنَ adalah huruf illat yang selamat dari ‘ilal. Demikian juga dengan huruf alif yang ditukar menjadi iya pada أَنْتِ تَرْضَيْنَ adalah iya dhamir mukhatabah (bukan iya illat), dan pada أَنْتُنَّ تَرْضَيْنَ iya huruf illat.
#Dalam Keadaan Manshub
#Dalam Keadaan Manshub: Huruf illat (wawu dan iya) pada fi’il mudhari’ mu’tal naqish dalam keadaan manshub mesti berharakat fathah ketika dimasuki dhamir (أنَا، أنتَ، هُو، نحن), dan untuk illat alif mesti sukun. Lalu untuk dhamir (هم، أنتم، أنتِ) dengan membuang huruf illat dan nun kecuali nun pada jamak muannats (هُنّ dan أنتنّ), dan untuk (أنتما، هما) hanya membuang nun saja.
#Contoh1 هُوَ لَنْ يَدْعُوَ / هُمَا لَنْ يَدْعُوَا / هُمْ لَنْ يَدْعُوْا / هِيَ لَنْ تَدْعُوَ / هُمَا لَنْ تَدْعُوَا / هُنَّ لَنْ يَدْعُوْنَ / أَنْتَ لَنْ تَدْعُوَ / أَنْتُمَا لَنْ تَدْعُوَا / أَنْتُمْ لَنْ تَدْعُوْا / أَنْتِ لَنْ تَدْعِي / أَنْتُمَا لَنْ تَدْعُوَا / أَنْتُنَّ لَنْ تَدْعُوْنَ / أَنَا لَنْ أَدْعُوَ / نَحْنُ لَنْ نَدْعُوَ
#Contoh2 هُوَ لَنْ يَرْمِيَ / هُمَا لَنْ يَرْمِيَا / هُمْ لَنْ يَرْمُوْا / هِيَ لَنْ تَرْمِيَ / هُمَا لَنْ تَرْمِيَا / هُنَّ لَنْ يَرْمِيْنَ / أَنْتَ لَنْ تَرْمِيَ / أَنْتُمَا لَنْ تَرْمِيَا / أَنْتُمْ لَنْ تَرْمُوا / أَنْتِ لَنْ تَرْمِي / أَنْتُمَا لَنْ تَرْمِيَا / أَنْتُنَّ لَنْ تَرْمِيْنَ / أَنَا لَنْ أَرْمِيَ / نَحْنُ لَنْ نَرْمِيَ
#Contoh3 هُوَ لَنْ يَرْضَى / هُمَا لَنْ يَرْضَيَا/ هُمْ لَنْ يَرْضَوْا / هِيَ لَنْ تَرْضَى / هُمَا لَنْ تَرْضَيَا / هُنَّ لَنْ يَرْضَيْنَ / أَنْتَ لَنْ تَرْضَى / أَنْتُمَا لَنْ تَرْضَيَا / أَنْتُمْ لَنْ تَرْضَوْا / أَنْتِ لَنْ تَرْضَيْ/ أَنْتُمَا لَنْ تَرْضَيَا / أَنْتُنَّ لَنْ تَرْضَيْنَ / أَنَا لَنْ أَرْضَى / نَحْنُ لَنْ نَرْضَى
#Keadaan Majzum: Huruf illat (wawu, iya dan alif) pada fi’il mudhari’ mu’tal naqish dalam keadaan majzum mesti dibuang ketika dimasuki dhamir (أنَا، أنتَ، هُو، نحن), Lalu untuk dhamir (هم، أنتم، أنتِ) dengan membuang huruf illat dan nun kecuali nun pada jamak muannats (هُنّ dan أنتنّ), dan untuk (أنتما، هما) hanya membuang nun saja
#Contoh1 هُوَ لَمْ يَدْعُ / هُمَا لَمْ يَدْعُوَا / هُمْ لَمْ يَدْعُوْا / هِيَ لَمْ تَدْعُ / هُمَا لَمْ تَدْعُوَا / هُنَّ لَمْ يَدْعُوْنَ / أَنْتَ لَمْ تَدْعُ / أَنْتُمَا لَمْ تَدْعُوَا / أَنْتُمْ لَمْ تَدْعُوْا / أَنْتِ لَمْ تَدْعِي / أَنْتُمَا لَمْ تَدْعُوَا / أَنْتُنَّ لَمْ تَدْعُوْنَ / أَنَا لَمْ أَدْعُ / نَحْنُ لَمْ نَدْعُ
#Contoh2 هُوَ لَمْ يَرْمِ / هُمَا لَمْ يَرْمِيَا / هُمْ لَمْ يَرْمُوْا / هِيَ لَمْ تَرْمِ / هُمَا لَمْ تَرْمِيَا / هُنَّ لَمْ يَرْمِيْنَ / أَنْتَ لَمْ تَرْمِ / أَنْتُمَا لَمْ تَرْمِيَا / أَنْتُمْ لَمْ تَرْمُوا / أَنْتِ لَمْ تَرْمِي / أَنْتُمَا لَمْ تَرْمِيَا / أَنْتُنَّ لَمْ تَرْمِيْنَ / أَنَا لَمْ أَرْمِ / نَحْنُ لَمْ نَرْمِ
#Contoh3 هُوَ لَمْ يَرْضَ / هُمَا لَمْ يَرْضَيَا / هُمْ لَمْ يَرْضَوْا / هِيَ لَمْ تَرْضَ / هُمَا لَمْ تَرْضَيَا / هُنَّ لَمْ يَرْضَيْنَ / أَنْتَ لَمْ تَرْضَ / أَنْتُمَا لَمْ تَرْضَيَا / أَنْتُمْ لَمْ تَرْضَوْا / أَنْتِ لَمْ تَرْضَيْ/ أَنْتُمَا لَمْ تَرْضَيَا / أَنْتُنَّ لَمْ تَرْضَيْنَ / أَنَا لَمْ أَرْضَ / نَحْنُ لَمْ نَرْضََ
3. Fi’il ‘Amr Mu’tal Naqish
Ketiga huruf illat pada fi’il ‘amr mu’tal naqish untuk dhamir (أنتَ) mesti dibuang sebab fi’il ‘amr termasuk mabni yang di antara tanda ‘irabnya dengan membuang huruf illat. Lalu untuk dhamir (أَنْتِ، أَنْتُمْ) huruf illat sama dibuang. Namun tanda ‘irabnya dengan membuang huruf Nun. Sementara huruf illat untuk dhamir (أنتما dan أنتنّ) selamat dari ‘ilal kecuali illat alif mesti dirubah menjadi iya.
#Contoh1 أَنْتَ اُدْعُ / أَنْتُمَا اُدْعُوَا / أَنْتُمْ اُدْعُوا / أَنْتِ اُدْعِي / أَنْتُمَا اُدْعُوَا / أَنْتُنَّ اُدْعُوْنَ
#Contoh2 أَنْتَ اِرْمِ / أَنْتُمَا اِرْمِيَا / أَنْتُمْ اِرْمُوْا / أَنْتِ اِرْمِي / أَنْتُمَا اِرْمِيَا / أَنْتُنَّ اِرْمِيْنَ
#Contoh3 أَنْتَ اِرْضَ / أَنْتُمَا اِرْضَيَا / أَنْتُمْ اِرْضَوا / أَنْتِ اِرْضَي / أَنْتُمَا اِرْضَيَا / أَنْتُنَّ اِرْضَيْنَ Apabila fi’il ‘amr mu’tal naqish dimasuki nun taukid tsaqilah dan khafifah, tashrifanya seperti berikut:
#Tsaqilah:
#Contoh1 أَنْتَ اُدْعُوَنَّ / أَنْتُمَا اُدْعُوَانِّ / أَنْتُمْ اُدْعُنَّ / أَنْتِ اُدْعِنَّ / أَنْتُمَا اُدْعُوَانِّ / أَنْتُنَّ اُدْعُوْنَانَّ
#Contoh2 أَنْتَ اِرْمِيَنَّ / أَنْتُمَا اِرْمِيَانِّ / أَنْتُمْ اِرْمُنَّ / أَنْتِ اِرْمِنَّ / أَنْتُمَا اِرْمِيَانِّ / أَنْتُنَّ اِرْمِيْنَانِّ
#Contoh3 أَنْتَ اِرْضَيَنَّ / أَنْتُمَا اِرْضَيَانِّ / أَنْتُمْ اِرْضَنَّ / أَنْتِ اِرْضِنَّ / أَنْتُمَا اِرْضَيَانِّ / أَنْتُنَّ اِرْضَيْنَانِّ
#Khafifah:
#Contoh1 أنتَ اُدْعُوَنْ / أَنْتُمْ اُدْعُنْ / أَنْتِ اُدْعِنْ
#Contoh2 أنتَ اِرْمِيَنْ / أَنْتُمْ اِرْمُنْ / أَنْتِ اِرْمِنْ
#Contoh3 أنتَ اِرْضَيَنْ / أَنْتُمْ اِرْضَنْ / أَنْتِ اِرْضِنْ
Untuk tanda ‘irab lengkapnya silahkan dilihat pada materi ‘irab fi’il ‘amr.
0000000
Daftar Artikel Nahwu & Sharaf Ruang Diskusi Tips Download Tanya Jawab Balaghah Kisah Jenaka Percakapan Terjemah Cerpen Home Artikel Nahwu & Sharaf Fi’il Mu’tal Naqish (الفعل المعتل الناقص) Lengkap Dengan Tashrif TMBA - Nahwu & Sharaf 28 Mar 2021 Fi’il Mu’tal Naqish (الفعل المعتل الناقص) Lengkap Dengan Tashrif Lanjutan dari pembahasan mu’tal mitsal dan mu’tal ajwaf selanjutnya yaitu fi’il mu’tal naqish. الفعل المعتل الناقص hide
I. Definisi Fi’il Mu’tal Naqish II. Wazan Wazan Fi’il Mu’tal Naqish III. Ketentuan Mu’tal Naqish
1. Madhi Mu’tal Naqish
2. Mudhari Mu’tal Naqish
3. Fi’il ‘Amr Mu’tal Naqish
4. Isim Fa’il Mu’tal Naqish
5. Isim Maf’ul Mu’tal Naqish
IV: Fi’il Mu’tal Naqis Dalam Al-Qur’an dan Hadits Bismillahirahmanirahim.
I. Definisi Fi’il Mu’tal Naqish هو ما كانت لامه حرف علةٍ Fi’il Mu’tal Naqish yaitu fi’il yang lam kalimatnya terdiri dari salah satu huruf illat wawu, iya dan alif. Disebut dengan naqish sebab dalam keadaan tertentu huruf illat wajib dibuang, seperti pada bentuk fi’il mudhari‘ ketika jazm atau fi’il ‘amr. Huruf illat pada fi’il mu’tal naqish pada dasarnya hanya illat wawu dan iya, dimana kedua illat ini terkadang nampak tanpa dirubah dari aslinya. Seperti illat wawu pada kata سَرُوَ atau بَذُوَ yang ditulis dengan wawu, huruf illat iya pada زَكِيَ atau رَقِيَ ditulis dengan iya. Namun, terkadang huruf illat ini hasil perubahan dari wawu, iya atau alif dan sebaliknya. Seperti Iya pada رَضِيَ atau شَقِيَ berasal dari wawu, alif pada kata سَمَا atau دَعَا berasal dari wawu, wawu pada نَهُوَ berasal dari iya, alif pada رَمَى atau كَفَى berasal dari iya. II. Wazan Wazan Fi’il Mu’tal Naqish Fi’il Mu’tal Naqis memiliki 5 wazan dasar (tsulasi mujarrad) yaitu: Pertama: Berwazan فَعَلَ – يَفْعِلُ seperti مَرَى – يَمْرِي atau فَلَى – يَفْلِي Kedua: Berwazan فَعَلَ – يَفْعُلُ seperti دَعَا – يَدْعُو atau سَمَا – يَسْمُو Ketiga: Berwazan فَعَلَ – يَفْعَلُ seperti سَعَى – يَسْعَى atau طَغَى – يَطْغَى Keempat: Berwazan فَعُلَ – يَفْعُلُ seperti رَخُوَ – يَرْخُو Kelima: Berwazan فَعِلَ – يَفْعَلُ seperti رَضِيَ – يَرْضَى atau رَقِيَ – يَرْقَى Untuk wazan tsulasi majid dan ruba’i bisa disesuaikan sesuai wazan-wazanya yang sudah dibahas pada materi Pembagian Fi’il Mujarrad & Majid III. Ketentuan Mu’tal Naqish Pada ketentuan ini akan dibahas huruf illat yang selamat dan yang tidak selamat dari ‘ilal, baik dalam bentuk fi’il madhi, fi’il mudhari‘, fi’il ‘amr, isim fa’il dan isim maf’ul untuk wazan mujarrad dan majid
1. Madhi Mu’tal Naqish
a). Sebelum dimasuki dhamir Huruf illat pada fi’il madhi mu’tal naqis (tsulasi mujarrad) berwazan فَعُلَ apabila berupa illat wawu, maka dia selamat dari ‘ilal, seperti رَخُوَ. Namun, apabila berupa illat Iya, dia mesti dirubah menjadi wawu, seperti نَهُوَ dari نَهُيَ Hurf illat pada fi’il madhi mu’tal naqis (tsulasi mujarrad) berwazan فَعِلَ apabila berupa huruf Iya, dia juga selamat dari i’ilal, seperti رَقِيَ. Namun, apabila berupa illat wawu dia mesti dirubah menjadi iya, seperti رَضِيَ dari رَضِوَ Huruf illat pada fi’il madhi mu’tal naqis (tsulasi mujarrad) berwazan فَعَلَ , baik berupa illat wawu atau iya, dia mesti dirubah menjadi alif, seperti سَمَا dari سَمَوَ, atau رَمَى dari رَمَيَ Sementara huruf illat pada fi’il madhi mu’tal naqis untuk wazan-wazan tsulasi majid atau ruba’i, baik berupa wawu atau iya keduanya wajib dirubah menjadi alif, seperti اِسْتَرْضَى / تَرَاضَى / رَقَّى / أَبْقَى / اِقْتَدَى / تَزَكَّى / اِهْتَدَى / نَادَى / أَعْطَى / اِسْتَدْعَى
b). Sesudah dimasuki dhamir Fi’il madhi mu’tal naqish apabila dimasuki dhamir atau ditashrif sesuai jumlah dhamir yang 14, terdapat beberapa ketentuan: Huruf illat wawu dan iya pada fi’il madhi mu’tal naqis untuk semua wazan (mujarrad dan majid) sesudah dimasuki dhamir, keduanya selamat dari ‘ilal kecuali untuk dhamir jamak (هُمْ) هُوَ سَرُوَ / هُمَا سَرُوَا / هُمْ سَرُوْا / هِيَ سَرُوَتْ / هُمَا سَرُوَتَا / هُنَّ سَرُوْنَ / أَنْتَ سَرُوْتَ / أَنْتُمَا سَرُوْتُمَا / أَنْتُمْ سَرُوْتُمْ / أَنْتِ سَرُوْتِ / أَنْتُمَا سَرُوْتُمَا / أَنْتُنَّ سَرُوْتُنَّ / أَنَا سَرُوْتُ / نَحْنُ سَرُوْنَا هُوَ رَضِيَ / هُمَا رَضِيَا / هُمْ رَضُوْا / هِيَ رَضِيَتْ / هُمَا رَضِيَتَا / هُنَّ رَضِيْنَ / أَنْتَ رَضِيْتَ / أَنْتُمَا رَضِيْتُمَا / أَنْتُمْ رَضِيْتُمْ / أَنْتِ رَضِيْتِ / أَنْتُمَا رَضِيْتُمَا / أَنْتُنَّ رَضِيْتُنَّ / أَنَا رَضِيْتُ / نَحْنُ رَضِيْنَا Perhatikan kedua tashrif di atas ! Hanya huruf illat wawu atau iya yang dibuang ketika dimasuki dhamir hum (هُمْ) yaitu سَرُوْا yang asalnya سَرُوُوْا dengan membuang wawu illat, dan رَضُوْا dari رَضِيُوْا dengan membuang iya illat dan menukar harakat dhad dari kasrah ke dhammah. Hurf ilat alif pada fi’il madhi mu’tal naqis (wazan mujarrad) untuk dhamir هُوَ tetap ditulis alif dan untuk dhamir هُمَا (muannats), هِيَ, dan هُمْ mesti dibuang, lalu untuk sisa dhamir (selain هو/هي/هم dan هما muannats) huruf illat alif dikembalikan ke huruf asalnya, baik berasal dari wawu atau iya هُوَ دَعَا / هُمَا دَعَوَا / هُمْ دَعَوْا / هِيَ دَعَتْ / هُمَا دَعَتَا / هُنَّ دَعَوْنَ / أَنْتَ دَعَوْتَ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُمْ دَعَوْتُمْ / أَنْتِ دَعَوْتِ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُنَّ دَعَوْتُنَّ / أَنَا دَعَوْتُ / نَحْنُ دَعَوْنَا هُوَ رَمَى / هُمَا رَمَيَا / هُمْ رَمَوْا / هِيَ رَمَتْ / هُمَا رَمَتَا / هُنَّ رَمَيْنَ / أَنْتَ رَمَيْتَ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُمْ رَمَيْتُمْ / أَنْتِ رَمَيْتِ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُنَّ رَمَيْتُنَّ / أَنَا رَمَيْتُ / نَحْنُ رَمَيْنَا Huruf ilat alif pada fi’il madhi mu’tal naqis (wazan majid) untuk dhamir هُوَ tetap ditulis alif dan untuk dhamir هُمَا (muannats), هِيَ, dan هُمْ mesti dibuang, lalu untuk sisa dhamir (selain هو/هي/هم dan هما muannats, huruf illat alif dirubah menjadi iya
#Contoh1 هُوَ أَعْطَى / هُمَا أَعْطَيَا / هُمْ أَعْطَوْا / هِيَ أَعْطَتْ / هُمَا أَعْطَتَا / هُنَّ أَعْطَيْنَ / أَنْتَ أَعْطَيْتَ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُمْ أَعْطَيْتُمْ / أَنْتِ أَعْطَيْتِ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُنَّ أَعْطَيْتُنَّ / أَنَا أَعْطَيْتُ / نَحْنُ أَعْطَيْنَا
#Contoh2 هُوَ اِسْتَدْعَى / هُمَا اِسْتَدْعَيَا / هُمْ اِسْتَدْعَوْا / هِيَ أَعْطَتْ / هُمَا أَعْطَتَا / هُنَّ أَعْطَيْنَ / أَنْتَ أَعْطَيْتَ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُمْ أَعْطَيْتُمْ / أَنْتِ أَعْطَيْتِ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُنَّ أَعْطَيْتُنَّ / أَنَا أَعْطَيْتُ / نَحْنُ أَعْطَيْنَا
#Contoh3 هُوَ اِشْتَرَى / هُمَا اِشْتَرَيَا / هُمْ اِشْتَرَوْا / هِيَ اِشْتَرَتْ / هُمَا اِشْتَرَتَا / هُنَّ اِشْتَرَيْنَ / أَنْتَ اِشْتَرَيْتَ / أَنْتُمَا اِشْتَرَيْتُمَا / أَنْتُمْ اِشْتَرَيْتُمْ / أَنْتِ اِشْتَرَيْتِ / أَنْتُمَا اِشْتَرَيْتُمَا / أَنْتُنَّ اِشْتَرَيْتُنَّ / أَنَا اِشْتَرَيْتُ / نَحْنُ اِشْتَرَيْنَا Baca Juga: Mafhum Al-Mizan As-Sharfy Al-Qalb Al-Makani (Transposisi)
2. Mudhari Mu’tal Naqish
a). Sebelum dimasuki dhamir Perubahan huruf illat pada bentuk mudhari’ mu’tal naqis sebelum dimasuki dhamir yang 14 bisa kita tentukan dengan melihat harakat huruf sebelum akhir pada mudhari’nya Apabila huruf sebelum akhir berharakat dhammah seperti wazan يَفْعُلُ, baik madhinya berwazan فَعُلَ seperti رَخُوَ yang selamat dari ‘ilal, atau madhinya berwazan فَعَلَ seperti دَعَا yang tidak selamat dari ‘ilal. Maka huruf illat pada bentuk mudhari’nya harus dirubah menjadi wawu berharakat sukun. رَخُوَ -» يَرْخُوْ دَعَا -» يَدْعُوْ سَمَا -» يَسْمُوْ Jika huruf sebelum akhir berharakat kasrah seperti wazan يَفْعِلُ (tsulasi mujarrad) atau wazan-wazan (tsulasi majid) yang diawali dengan hamzah/alif washal seperti استفعل، افتعل، انفعل ، أفعل atau ruba’i majid seperti افعللّ، افعنلل. Maka huruf illat pada bentuk mudhari’ harus dirubah menjadi Iya berharakat sukun أعطى -» يعطي استدعى -» يستدعي اهتدى -» يهتدي ارتضى -» يرتضي ارتقى – يرتقي Apabila huruf sebelum akhir berharakat fathah seperti wazan يَفْعَلُ (tsulasi mujarrad), baik madhinya berwazan فَعِلَ seperti رَضِيَ atau berwazan فَعَلَ seperti سَعَى atau wazan-wazan (tsulasi majid) dan ruba’i majid yang diawali dengan huruf tambahan ta’ seperti wazan تَفَعَّلَ, تَفَاعَلَ dan تفعلل. Maka huruf illat pada bentuk mudhari’ harus dirubah menjadi alif dan berharakat sukun رَضِيَ -» يَرْضَى خَشِيَ -» يَخْشَى سَعَى -» يَسْعَى تَرَاضَى -» يَتَرَاضَى تَوَلَّى -» يَتَوَلَّى تَزَكَّى – يَتَزَكَّى
b). Sesudah dimasuki dhamir Membuang huruf illat wawu dan iya untuk dhamir (هُمْ, أنتم dan أنتِ) #Contoh1 هُوَ يَدْعُوْ / هُمَا يَدْعُوَانِ / هُمْ يَدْعُوْنَ / هِيَ تَدْعُو / هُمَا تَدْعُوَانِ / هُنَّ يَدْعُوْنَ / أَنْتَ تَدْعُو / أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ / أَنْتُمْ تَدْعُوْنَ / أَنْتِ تَدْعِيْنَ / أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ / أَنْتُنَّ تَدْعُوْنَ / أَنَا أَدْعُو / نَحْنُ نَدْعُو #Contoh2 هُوَ يَرْمِيْ / هُمَا يَرْمِيَانِ / هُمْ يَرْمُوْنَ / هِيَ تَرْمِي / هُمَا تَرْمِيَانِ / هُنَّ يَرْمِيْنَ / أَنْتَ تَرْمِي / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُمْ تَرْمُوْنَ / أَنْتِ تَرْمِيْنَ / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْمِيْنَ / أَنَا أَرْمِي / نَحْنُ نَرْمِيْ #Contoh3 هُوَ يَسْتَدْعِي / هُمَا يَسْتَدْعِيَانِ / هُمْ يَسْتَدْعُوْنَ / هِيَ تَسْتَدْعِي / هُمَا تَسْتَدْعِيَانِ / هُنَّ يَسْتَدْعِيْنَ / أَنْتَ تَسْتَدْعِي / أَنْتُمَا تَسْتَدْعِيَانِ / أَنْتُمْ تَسْتَدْعُوْنَ / أَنْتِ تَسْتَدْعِيْنَ / أَنْتُمَا تَسْتَدْعِيَانِ / أَنْتُنَّ تَسْتَدْعِيْنَ / أَنَا أَسْتَدْعِي / نَحْنُ نَسْتَدْعِي Merubah huruf illat alif menjadi iya, kecuali untuk (هو، أنتَ، أَنا dan نَحْنُ tetap ditulis alif sukun, dan membuang illat alif untuk dhamir (هُمْ, أنتم dan أنتِ)
#Contoh1 هُوَ يَرْضَى / هُمَا يَرْضَيَانِ / هُمْ يَرْضَوْنَ / هِيَ تَرْضَى / هُمَا تَرْضَيَانِ / هُنَّ يَرْضَيْنَ / أَنْتَ تَرْضَى / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُمْ تَرْضَوْنَ / أَنْتِ تَرْضَيْنَ / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْضَيْنَ / أَنَا أَرْضَى / نَحْنُ نَرْضَى
#Contoh2 هُوَ يَطْغَى / هُمَا يَطْغَيَانِ / هُمْ يَطْغَوْنَ / هِيَ تَطْغَى / هُمَا تَطْغَيَانِ / هُنَّ يَطْغَيْنَ / أَنْتَ تَطْغَى / أَنْتُمَا تَطْغَيَانِ / أَنْتُمْ تَطْغَوْنَ / أَنْتِ تَطْغَيْنَ / أَنْتُمَا تَطْغَيَانِ / أَنْتُنَّ تَطْغَيْنَ / أَنَا أَطْغَى / نَحْنُ نَطْغَى
c). Fi’il mudhari’ Mu’tal Naqish dalam keadaan marfu’, manshub dan majzum #Keadaan Marfu’:
❣❣❣❣
b). Sesudah dimasuki dhamir
Fi’il madhi mu’tal naqish apabila dimasuki dhamir atau ditashrif sesuai jumlah dhamir yang 14, terdapat beberapa ketentuan: Huruf illat wawu dan iya pada fi’il madhi mu’tal naqis untuk semua wazan (mujarrad dan majid) sesudah dimasuki dhamir, keduanya selamat dari ‘ilal kecuali untuk dhamir jamak (هُمْ) هُوَ سَرُوَ / هُمَا سَرُوَا / هُمْ سَرُوْا / هِيَ سَرُوَتْ / هُمَا سَرُوَتَا / هُنَّ سَرُوْنَ / أَنْتَ سَرُوْتَ / أَنْتُمَا سَرُوْتُمَا / أَنْتُمْ سَرُوْتُمْ / أَنْتِ سَرُوْتِ / أَنْتُمَا سَرُوْتُمَا / أَنْتُنَّ سَرُوْتُنَّ / أَنَا سَرُوْتُ / نَحْنُ سَرُوْنَا هُوَ رَضِيَ / هُمَا رَضِيَا / هُمْ رَضُوْا / هِيَ رَضِيَتْ / هُمَا رَضِيَتَا / هُنَّ رَضِيْنَ / أَنْتَ رَضِيْتَ / أَنْتُمَا رَضِيْتُمَا / أَنْتُمْ رَضِيْتُمْ / أَنْتِ رَضِيْتِ / أَنْتُمَا رَضِيْتُمَا / أَنْتُنَّ رَضِيْتُنَّ / أَنَا رَضِيْتُ / نَحْنُ رَضِيْنَا
Perhatikan kedua tashrif di atas ! Hanya huruf illat wawu atau iya yang dibuang ketika dimasuki dhamir hum (هُمْ) yaitu سَرُوْا yang asalnya سَرُوُوْا dengan membuang wawu illat, dan رَضُوْا dari رَضِيُوْا dengan membuang iya illat dan menukar harakat dhad dari kasrah ke dhammah. Hurf ilat alif pada fi’il madhi mu’tal naqis (wazan mujarrad) untuk dhamir هُوَ tetap ditulis alif dan untuk dhamir هُمَا (muannats), هِيَ, dan هُمْ mesti dibuang, lalu untuk sisa dhamir (selain هو/هي/هم dan هما muannats) huruf illat alif
dikembalikan ke huruf asalnya, baik berasal dari wawu atau iya هُوَ دَعَا / هُمَا دَعَوَا / هُمْ دَعَوْا / هِيَ دَعَتْ / هُمَا دَعَتَا / هُنَّ دَعَوْنَ / أَنْتَ دَعَوْتَ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُمْ دَعَوْتُمْ / أَنْتِ دَعَوْتِ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُنَّ دَعَوْتُنَّ / أَنَا دَعَوْتُ / نَحْنُ دَعَوْنَا هُوَ رَمَى / هُمَا رَمَيَا / هُمْ رَمَوْا / هِيَ رَمَتْ / هُمَا رَمَتَا / هُنَّ رَمَيْنَ / أَنْتَ رَمَيْتَ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُمْ رَمَيْتُمْ / أَنْتِ رَمَيْتِ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُنَّ رَمَيْتُنَّ / أَنَا رَمَيْتُ / نَحْنُ رَمَيْنَا
Huruf ilat alif pada fi’il madhi mu’tal naqis (wazan majid) untuk dhamir هُوَ tetap ditulis alif dan untuk dhamir هُمَا (muannats), هِيَ, dan هُمْ mesti dibuang, lalu untuk sisa dhamir (selain هو/هي/هم dan هما muannats, huruf illat alif dirubah menjadi iya
#Contoh1 هُوَ أَعْطَى / هُمَا أَعْطَيَا / هُمْ أَعْطَوْا / هِيَ أَعْطَتْ / هُمَا أَعْطَتَا / هُنَّ أَعْطَيْنَ / أَنْتَ أَعْطَيْتَ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُمْ أَعْطَيْتُمْ / أَنْتِ أَعْطَيْتِ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُنَّ أَعْطَيْتُنَّ / أَنَا أَعْطَيْتُ / نَحْنُ أَعْطَيْنَا
#Contoh2 هُوَ اِسْتَدْعَى / هُمَا اِسْتَدْعَيَا / هُمْ اِسْتَدْعَوْا / هِيَ أَعْطَتْ / هُمَا أَعْطَتَا / هُنَّ أَعْطَيْنَ / أَنْتَ أَعْطَيْتَ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُمْ أَعْطَيْتُمْ / أَنْتِ أَعْطَيْتِ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُنَّ أَعْطَيْتُنَّ / أَنَا أَعْطَيْتُ / نَحْنُ أَعْطَيْنَا
#Contoh3 هُوَ اِشْتَرَى / هُمَا اِشْتَرَيَا / هُمْ اِشْتَرَوْا / هِيَ اِشْتَرَتْ / هُمَا اِشْتَرَتَا / هُنَّ اِشْتَرَيْنَ / أَنْتَ اِشْتَرَيْتَ / أَنْتُمَا اِشْتَرَيْتُمَا / أَنْتُمْ اِشْتَرَيْتُمْ / أَنْتِ اِشْتَرَيْتِ / أَنْتُمَا اِشْتَرَيْتُمَا / أَنْتُنَّ اِشْتَرَيْتُنَّ / أَنَا اِشْتَرَيْتُ / نَحْنُ اِشْتَرَيْنَا Baca Juga: Mafhum Al-Mizan As-Sharfy Al-Qalb Al-Makani (Transposisi)
Nahwu & Sharaf Ruang Diskusi Tips Download Tanya Jawab Balaghah Kisah Jenaka Percakapan Terjemah Cerpen Home Artikel Nahwu & Sharaf Fi’il Mu’tal Naqish (الفعل المعتل الناقص) Lengkap Dengan Tashrif TMBA - Nahwu & Sharaf 28 Mar 2021 Fi’il Mu’tal Naqish (الفعل المعتل الناقص)
Lengkap Dengan Tashrif Lanjutan dari pembahasan mu’tal mitsal dan mu’tal ajwaf selanjutnya yaitu fi’il mu’tal naqish. الفعل المعتل الناقص hide
I. Definisi Fi’il Mu’tal Naqish II. Wazan Wazan Fi’il Mu’tal Naqish III. Ketentuan Mu’tal Naqish
1. Madhi Mu’tal Naqish
2. Mudhari Mu’tal Naqish
3. Fi’il ‘Amr Mu’tal Naqish
4. Isim Fa’il Mu’tal Naqish
5. Isim Maf’ul Mu’tal Naqish
IV: Fi’il Mu’tal Naqis Dalam Al-Qur’an dan Hadits Bismillahirahmanirahim.
I. Definisi Fi’il Mu’tal Naqish هو ما كانت لامه حرف علةٍ Fi’il Mu’tal Naqish yaitu fi’il yang lam kalimatnya terdiri dari salah satu huruf illat wawu, iya dan alif. Disebut dengan naqish sebab dalam keadaan tertentu huruf illat wajib dibuang, seperti pada bentuk fi’il mudhari‘ ketika jazm atau fi’il ‘amr. Huruf illat pada fi’il mu’tal naqish pada dasarnya hanya illat wawu dan iya, dimana kedua illat ini terkadang nampak tanpa dirubah dari aslinya. Seperti illat wawu pada kata سَرُوَ atau بَذُوَ yang ditulis dengan wawu, huruf illat iya pada زَكِيَ atau رَقِيَ ditulis dengan iya. Namun, terkadang huruf illat ini hasil perubahan dari wawu, iya atau alif dan sebaliknya. Seperti Iya pada رَضِيَ atau شَقِيَ berasal dari wawu, alif pada kata سَمَا atau دَعَا berasal dari wawu, wawu pada نَهُوَ berasal dari iya, alif pada رَمَى atau كَفَى berasal dari iya. II. Wazan Wazan Fi’il Mu’tal Naqish Fi’il Mu’tal Naqis memiliki 5 wazan dasar (tsulasi mujarrad) yaitu: Pertama: Berwazan فَعَلَ – يَفْعِلُ seperti مَرَى – يَمْرِي atau فَلَى – يَفْلِي Kedua: Berwazan فَعَلَ – يَفْعُلُ seperti دَعَا – يَدْعُو atau سَمَا – يَسْمُو Ketiga: Berwazan فَعَلَ – يَفْعَلُ seperti سَعَى – يَسْعَى atau طَغَى – يَطْغَى Keempat: Berwazan فَعُلَ – يَفْعُلُ seperti رَخُوَ – يَرْخُو Kelima: Berwazan فَعِلَ – يَفْعَلُ seperti رَضِيَ – يَرْضَى atau رَقِيَ – يَرْقَى Untuk wazan tsulasi majid dan ruba’i bisa disesuaikan sesuai wazan-wazanya yang sudah dibahas pada materi Pembagian Fi’il Mujarrad & Majid III. Ketentuan Mu’tal Naqish Pada ketentuan ini akan dibahas huruf illat yang selamat dan yang tidak selamat dari ‘ilal, baik dalam bentuk fi’il madhi, fi’il mudhari‘, fi’il ‘amr, isim fa’il dan isim maf’ul untuk wazan mujarrad dan majid 1. Madhi Mu’tal Naqish a). Sebelum dimasuki dhamir Huruf illat pada fi’il madhi mu’tal naqis (tsulasi mujarrad) berwazan فَعُلَ apabila berupa illat wawu, maka dia selamat dari ‘ilal, seperti رَخُوَ. Namun, apabila berupa illat Iya, dia mesti dirubah menjadi wawu, seperti نَهُوَ dari نَهُيَ Hurf illat pada fi’il madhi mu’tal naqis (tsulasi mujarrad) berwazan فَعِلَ apabila berupa huruf Iya, dia juga selamat dari i’ilal, seperti رَقِيَ. Namun, apabila berupa illat wawu dia mesti dirubah menjadi iya, seperti رَضِيَ dari رَضِوَ Huruf illat pada fi’il madhi mu’tal naqis (tsulasi mujarrad) berwazan فَعَلَ , baik berupa illat wawu atau iya, dia mesti dirubah menjadi alif, seperti سَمَا dari سَمَوَ, atau رَمَى dari رَمَيَ Sementara huruf illat pada fi’il madhi mu’tal naqis untuk wazan-wazan tsulasi majid atau ruba’i, baik berupa wawu atau iya keduanya wajib dirubah menjadi alif, seperti اِسْتَرْضَى / تَرَاضَى / رَقَّى / أَبْقَى / اِقْتَدَى / تَزَكَّى / اِهْتَدَى / نَادَى / أَعْطَى / اِسْتَدْعَى
b). Sesudah dimasuki dhamir Fi’il madhi mu’tal naqish apabila dimasuki dhamir atau ditashrif sesuai jumlah dhamir yang 14, terdapat beberapa ketentuan: Huruf illat wawu dan iya pada fi’il madhi mu’tal naqis untuk semua wazan (mujarrad dan majid) sesudah dimasuki dhamir, keduanya selamat dari ‘ilal kecuali untuk dhamir jamak (هُمْ) هُوَ سَرُوَ / هُمَا سَرُوَا / هُمْ سَرُوْا / هِيَ سَرُوَتْ / هُمَا سَرُوَتَا / هُنَّ سَرُوْنَ / أَنْتَ سَرُوْتَ / أَنْتُمَا سَرُوْتُمَا / أَنْتُمْ سَرُوْتُمْ / أَنْتِ سَرُوْتِ / أَنْتُمَا سَرُوْتُمَا / أَنْتُنَّ سَرُوْتُنَّ / أَنَا سَرُوْتُ / نَحْنُ سَرُوْنَا هُوَ رَضِيَ / هُمَا رَضِيَا / هُمْ رَضُوْا / هِيَ رَضِيَتْ / هُمَا رَضِيَتَا / هُنَّ رَضِيْنَ / أَنْتَ رَضِيْتَ / أَنْتُمَا رَضِيْتُمَا / أَنْتُمْ رَضِيْتُمْ / أَنْتِ رَضِيْتِ / أَنْتُمَا رَضِيْتُمَا / أَنْتُنَّ رَضِيْتُنَّ / أَنَا رَضِيْتُ / نَحْنُ رَضِيْنَا
Perhatikan kedua tashrif di atas ! Hanya huruf illat wawu atau iya yang dibuang ketika dimasuki dhamir hum (هُمْ) yaitu سَرُوْا yang asalnya سَرُوُوْا dengan membuang wawu illat, dan رَضُوْا dari رَضِيُوْا dengan membuang iya illat dan menukar harakat dhad dari kasrah ke dhammah. Hurf ilat alif pada fi’il madhi mu’tal naqis (wazan mujarrad) untuk dhamir هُوَ tetap ditulis alif dan untuk dhamir هُمَا (muannats), هِيَ, dan هُمْ mesti dibuang, lalu untuk sisa dhamir (selain هو/هي/هم dan هما muannats) huruf illat alif dikembalikan ke huruf asalnya, baik berasal dari wawu atau iya هُوَ دَعَا / هُمَا دَعَوَا / هُمْ دَعَوْا / هِيَ دَعَتْ / هُمَا دَعَتَا / هُنَّ دَعَوْنَ / أَنْتَ دَعَوْتَ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُمْ دَعَوْتُمْ / أَنْتِ دَعَوْتِ / أَنْتُمَا دَعَوْتُمَا / أَنْتُنَّ دَعَوْتُنَّ / أَنَا دَعَوْتُ / نَحْنُ دَعَوْنَا هُوَ رَمَى / هُمَا رَمَيَا / هُمْ رَمَوْا / هِيَ رَمَتْ / هُمَا رَمَتَا / هُنَّ رَمَيْنَ / أَنْتَ رَمَيْتَ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُمْ رَمَيْتُمْ / أَنْتِ رَمَيْتِ / أَنْتُمَا رَمَيْتُمَا / أَنْتُنَّ رَمَيْتُنَّ / أَنَا رَمَيْتُ / نَحْنُ رَمَيْنَا
Huruf ilat alif pada fi’il madhi mu’tal naqis (wazan majid) untuk dhamir هُوَ tetap ditulis alif dan untuk dhamir هُمَا (muannats), هِيَ, dan هُمْ mesti dibuang, lalu untuk sisa dhamir (selain هو/هي/هم dan هما muannats, huruf illat alif dirubah menjadi iya
#Contoh1 هُوَ أَعْطَى / هُمَا أَعْطَيَا / هُمْ أَعْطَوْا / هِيَ أَعْطَتْ / هُمَا أَعْطَتَا / هُنَّ أَعْطَيْنَ / أَنْتَ أَعْطَيْتَ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُمْ أَعْطَيْتُمْ / أَنْتِ أَعْطَيْتِ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُنَّ أَعْطَيْتُنَّ / أَنَا أَعْطَيْتُ / نَحْنُ أَعْطَيْنَا
#Contoh2 هُوَ اِسْتَدْعَى / هُمَا اِسْتَدْعَيَا / هُمْ اِسْتَدْعَوْا / هِيَ أَعْطَتْ / هُمَا أَعْطَتَا / هُنَّ أَعْطَيْنَ / أَنْتَ أَعْطَيْتَ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُمْ أَعْطَيْتُمْ / أَنْتِ أَعْطَيْتِ / أَنْتُمَا أَعْطَيْتُمَا / أَنْتُنَّ أَعْطَيْتُنَّ / أَنَا أَعْطَيْتُ / نَحْنُ أَعْطَيْنَا
#Contoh3 هُوَ اِشْتَرَى / هُمَا اِشْتَرَيَا / هُمْ اِشْتَرَوْا / هِيَ اِشْتَرَتْ / هُمَا اِشْتَرَتَا / هُنَّ اِشْتَرَيْنَ / أَنْتَ اِشْتَرَيْتَ / أَنْتُمَا اِشْتَرَيْتُمَا / أَنْتُمْ اِشْتَرَيْتُمْ / أَنْتِ اِشْتَرَيْتِ / أَنْتُمَا اِشْتَرَيْتُمَا / أَنْتُنَّ اِشْتَرَيْتُنَّ / أَنَا اِشْتَرَيْتُ / نَحْنُ اِشْتَرَيْنَا Baca Juga: Mafhum Al-Mizan As-Sharfy Al-Qalb Al-Makani (Transposisi)
2. Mudhari Mu’tal Naqish
a). Sebelum dimasuki dhamir Perubahan huruf illat pada bentuk mudhari’ mu’tal naqis sebelum dimasuki dhamir yang 14 bisa kita tentukan dengan melihat harakat huruf sebelum akhir pada mudhari’nya Apabila huruf sebelum akhir berharakat dhammah seperti wazan يَفْعُلُ, baik madhinya berwazan فَعُلَ seperti رَخُوَ yang selamat dari ‘ilal, atau madhinya berwazan فَعَلَ seperti دَعَا yang tidak selamat dari ‘ilal. Maka huruf illat pada bentuk mudhari’nya harus dirubah menjadi wawu berharakat sukun. رَخُوَ -» يَرْخُوْ دَعَا -» يَدْعُوْ سَمَا -» يَسْمُوْ
Jika huruf sebelum akhir berharakat kasrah seperti wazan يَفْعِلُ (tsulasi mujarrad) atau wazan-wazan (tsulasi majid) yang diawali dengan hamzah/alif washal seperti استفعل، افتعل، انفعل ، أفعل atau ruba’i majid seperti افعللّ، افعنلل. Maka huruf illat pada bentuk mudhari’ harus dirubah menjadi Iya berharakat sukun أعطى -» يعطي استدعى -» يستدعي اهتدى -» يهتدي ارتضى -» يرتضي ارتقى – يرتقي
Apabila huruf sebelum akhir berharakat fathah seperti wazan يَفْعَلُ (tsulasi mujarrad), baik madhinya berwazan فَعِلَ seperti رَضِيَ atau berwazan فَعَلَ seperti سَعَى atau wazan-wazan (tsulasi majid) dan ruba’i majid yang diawali dengan huruf tambahan ta’ seperti wazan تَفَعَّلَ, تَفَاعَلَ dan تفعلل. Maka huruf illat pada bentuk mudhari’ harus dirubah menjadi alif dan berharakat sukun رَضِيَ -» يَرْضَى خَشِيَ -» يَخْشَى سَعَى -» يَسْعَى تَرَاضَى -» يَتَرَاضَى تَوَلَّى -» يَتَوَلَّى تَزَكَّى – يَتَزَكَّى b). Sesudah dimasuki dhamir Membuang huruf illat wawu dan iya untuk dhamir (هُمْ, أنتم dan أنتِ)
#Contoh1
Contoh1
هُوَ يَدْعُوْ
هُمَا يَدْعُوَانِ
هُمْ يَدْعُوْنَ
هِيَ تَدْعُو
هُمَا تَدْعُوَانِ
هُنَّ يَدْعُوْنَ
أَنْتَ تَدْعُو
أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ
أَنْتُمْ تَدْعُوْنَ
أَنْتِ تَدْعِيْنَ
أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ
أَنْتُنَّ تَدْعُوْنَ
أَنَا أَدْعُو
نَحْنُ نَدْعُو
#Contoh2 هُوَ يَرْمِيْ / هُمَا يَرْمِيَانِ / هُمْ يَرْمُوْنَ / هِيَ تَرْمِي / هُمَا تَرْمِيَانِ / هُنَّ يَرْمِيْنَ / أَنْتَ تَرْمِي / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُمْ تَرْمُوْنَ / أَنْتِ تَرْمِيْنَ / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْمِيْنَ / أَنَا أَرْمِي / نَحْنُ نَرْمِيْ
#Contoh3 هُوَ يَسْتَدْعِي / هُمَا يَسْتَدْعِيَانِ / هُمْ يَسْتَدْعُوْنَ / هِيَ تَسْتَدْعِي / هُمَا تَسْتَدْعِيَانِ / هُنَّ يَسْتَدْعِيْنَ / أَنْتَ تَسْتَدْعِي / أَنْتُمَا تَسْتَدْعِيَانِ / أَنْتُمْ تَسْتَدْعُوْنَ / أَنْتِ تَسْتَدْعِيْنَ / أَنْتُمَا تَسْتَدْعِيَانِ / أَنْتُنَّ تَسْتَدْعِيْنَ / أَنَا أَسْتَدْعِي / نَحْنُ نَسْتَدْعِي
Merubah huruf illat alif menjadi iya, kecuali untuk (هو، أنتَ، أَنا dan نَحْنُ tetap ditulis alif sukun, dan membuang illat alif untuk dhamir (هُمْ, أنتم dan أنتِ)
#Contoh1 هُوَ يَرْضَى / هُمَا يَرْضَيَانِ / هُمْ يَرْضَوْنَ / هِيَ تَرْضَى / هُمَا تَرْضَيَانِ / هُنَّ يَرْضَيْنَ / أَنْتَ تَرْضَى / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُمْ تَرْضَوْنَ / أَنْتِ تَرْضَيْنَ / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْضَيْنَ / أَنَا أَرْضَى / نَحْنُ نَرْضَى
#Contoh2 هُوَ يَطْغَى / هُمَا يَطْغَيَانِ / هُمْ يَطْغَوْنَ / هِيَ تَطْغَى / هُمَا تَطْغَيَانِ / هُنَّ يَطْغَيْنَ / أَنْتَ تَطْغَى / أَنْتُمَا تَطْغَيَانِ / أَنْتُمْ تَطْغَوْنَ / أَنْتِ تَطْغَيْنَ / أَنْتُمَا تَطْغَيَانِ / أَنْتُنَّ تَطْغَيْنَ / أَنَا أَطْغَى / نَحْنُ نَطْغَى
c). Fi’il mudhari’ Mu’tal Naqish dalam keadaan marfu’, manshub dan majzum #Keadaan Marfu’: Fi’il mudhari’ mu’tal naqis dalam keadaan marfu’ sama persis seperti pada contoh-contoh tashrif di atas yaitu huruf illat (wawu, iya dan alif) mesti berharakat sukun ketika dimasuki dhamir (أنَا، أنتَ، هُو، نحن), dan membuang huruf illat untuk dhamir (هم، أنتم، أنتِ)
#Contoh1 هُوَ يَدْعُوْ / هُمَا يَدْعُوَانِ / هُمْ يَدْعُوْنَ / هِيَ تَدْعُو / هُمَا تَدْعُوَانِ / هُنَّ يَدْعُوْنَ / أَنْتَ تَدْعُو / أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ / أَنْتُمْ تَدْعُوْنَ / أَنْتِ تَدْعِيْنَ / أَنْتُمَا تَدْعُوَانِ / أَنْتُنَّ تَدْعُوْنَ / أَنَا أَدْعُو / نَحْنُ نَدْعُو
#Contoh2 هُوَ يَرْمِيْ / هُمَا يَرْمِيَانِ / هُمْ يَرْمُوْنَ / هِيَ تَرْمِي / هُمَا تَرْمِيَانِ / هُنَّ يَرْمِيْنَ / أَنْتَ تَرْمِي / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُمْ تَرْمُوْنَ / أَنْتِ تَرْمِيْنَ / أَنْتُمَا تَرْمِيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْمِيْنَ / أَنَا أَرْمِي / نَحْنُ نَرْمِيْ
#Contoh3
Contoh3 هُوَ يَرْضَى / هُمَا يَرْضَيَانِ / هُمْ يَرْضَوْنَ / هِيَ تَرْضَى / هُمَا تَرْضَيَانِ / هُنَّ يَرْضَيْنَ / أَنْتَ تَرْضَى / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُمْ تَرْضَوْنَ / أَنْتِ تَرْضَيْنَ / أَنْتُمَا تَرْضَيَانِ / أَنْتُنَّ تَرْضَيْنَ / أَنَا أَرْضَى / نَحْنُ نَرْضَى
Catatan: Pada contoh tashrif mudhari’ mu’tal wawu terdapat persamaan lafadz yaitu هُمْ يَدْعُوْنَ (mereka lk menyeru) dan هُنَّ يَدْعُوْنَ (mereka pr menyeru). Namun, berbeda dari sisi ‘illal. Huruf wawu pada هُمْ يَدْعُوْنَ adalah wawu dhamir jamak (bukan wawu illat), asalnya هُمْ يَدْعُوُوْنَ dengan membuang wawu illat menjadi يَدْعُوْنَ. Sementara wawu pada هُنَّ يَدْعُوْنَ adalah wawu illat yang selamat dari ‘ilal. Begitu juga pada contoh tashrif mudhari’ mu’tal iya dan alif terdapat juga persamaan lafadz yaitu أَنْتِ تَرْمِيْنَ dengan أَنْتُنَّ تَرْمِيْنَ lalu أَنْتِ تَرْضَيْنَ dengan أَنْتُنَّ تَرْضَيْنَ. Huruf iya pada أَنْتِ تَرْمِيْنَ adalah iya dhamir mukhatabah (bukan iya illat), asalnya أَنْتِ تَرْمِيِيْنَ dengan membuang iya illat menjadi تَرْمِيْنَ. Sementara iya pada أَنْتُنَّ تَرْمِيْنَ adalah huruf illat yang selamat dari ‘ilal. Demikian juga dengan huruf alif yang ditukar menjadi iya pada أَنْتِ تَرْضَيْنَ adalah iya dhamir mukhatabah (bukan iya illat), dan pada أَنْتُنَّ تَرْضَيْنَ iya huruf illat.
#Dalam Keadaan Manshub:
Dalam Keadaan Manshub: Huruf illat (wawu dan iya) pada fi’il mudhari’ mu’tal naqish dalam keadaan manshub mesti berharakat fathah ketika dimasuki dhamir (أنَا، أنتَ، هُو، نحن), dan untuk illat alif mesti sukun. Lalu untuk dhamir (هم، أنتم، أنتِ) dengan membuang huruf illat dan nun kecuali nun pada jamak muannats (هُنّ dan أنتنّ), dan untuk (أنتما، هما) hanya membuang nun saja.
#Contoh1 هُوَ لَنْ يَدْعُوَ / هُمَا لَنْ يَدْعُوَا / هُمْ لَنْ يَدْعُوْا / هِيَ لَنْ تَدْعُوَ / هُمَا لَنْ تَدْعُوَا / هُنَّ لَنْ يَدْعُوْنَ / أَنْتَ لَنْ تَدْعُوَ / أَنْتُمَا لَنْ تَدْعُوَا / أَنْتُمْ لَنْ تَدْعُوْا / أَنْتِ لَنْ تَدْعِي / أَنْتُمَا لَنْ تَدْعُوَا / أَنْتُنَّ لَنْ تَدْعُوْنَ / أَنَا لَنْ أَدْعُوَ / نَحْنُ لَنْ نَدْعُوَ
#Contoh2 هُوَ لَنْ يَرْمِيَ / هُمَا لَنْ يَرْمِيَا / هُمْ لَنْ يَرْمُوْا / هِيَ لَنْ تَرْمِيَ / هُمَا لَنْ تَرْمِيَا / هُنَّ لَنْ يَرْمِيْنَ / أَنْتَ لَنْ تَرْمِيَ / أَنْتُمَا لَنْ تَرْمِيَا / أَنْتُمْ لَنْ تَرْمُوا / أَنْتِ لَنْ تَرْمِي / أَنْتُمَا لَنْ تَرْمِيَا / أَنْتُنَّ لَنْ تَرْمِيْنَ / أَنَا لَنْ أَرْمِيَ / نَحْنُ لَنْ نَرْمِيَ
#Contoh3 هُوَ لَنْ يَرْضَى / هُمَا لَنْ يَرْضَيَا/ هُمْ لَنْ يَرْضَوْا / هِيَ لَنْ تَرْضَى / هُمَا لَنْ تَرْضَيَا / هُنَّ لَنْ يَرْضَيْنَ / أَنْتَ لَنْ تَرْضَى / أَنْتُمَا لَنْ تَرْضَيَا / أَنْتُمْ لَنْ تَرْضَوْا / أَنْتِ لَنْ تَرْضَيْ/ أَنْتُمَا لَنْ تَرْضَيَا / أَنْتُنَّ لَنْ تَرْضَيْنَ / أَنَا لَنْ أَرْضَى / نَحْنُ لَنْ نَرْضَى
#Keadaan Majzum:
Keadaan Majzum: Huruf illat (wawu, iya dan alif) pada fi’il mudhari’ mu’tal naqish dalam keadaan majzum mesti dibuang ketika dimasuki dhamir (أنَا، أنتَ، هُو، نحن), Lalu untuk dhamir (هم، أنتم، أنتِ) dengan membuang huruf illat dan nun kecuali nun pada jamak muannats (هُنّ dan أنتنّ), dan untuk (أنتما، هما) hanya membuang nun saja
#Contoh1 هُوَ لَمْ يَدْعُ / هُمَا لَمْ يَدْعُوَا / هُمْ لَمْ يَدْعُوْا / هِيَ لَمْ تَدْعُ / هُمَا لَمْ تَدْعُوَا / هُنَّ لَمْ يَدْعُوْنَ / أَنْتَ لَمْ تَدْعُ / أَنْتُمَا لَمْ تَدْعُوَا / أَنْتُمْ لَمْ تَدْعُوْا / أَنْتِ لَمْ تَدْعِي / أَنْتُمَا لَمْ تَدْعُوَا / أَنْتُنَّ لَمْ تَدْعُوْنَ / أَنَا لَمْ أَدْعُ / نَحْنُ لَمْ نَدْعُ
#Contoh2 هُوَ لَمْ يَرْمِ / هُمَا لَمْ يَرْمِيَا / هُمْ لَمْ يَرْمُوْا / هِيَ لَمْ تَرْمِ / هُمَا لَمْ تَرْمِيَا / هُنَّ لَمْ يَرْمِيْنَ / أَنْتَ لَمْ تَرْمِ / أَنْتُمَا لَمْ تَرْمِيَا / أَنْتُمْ لَمْ تَرْمُوا / أَنْتِ لَمْ تَرْمِي / أَنْتُمَا لَمْ تَرْمِيَا / أَنْتُنَّ لَمْ تَرْمِيْنَ / أَنَا لَمْ أَرْمِ / نَحْنُ لَمْ نَرْمِ
#Contoh3 هُوَ لَمْ يَرْضَ / هُمَا لَمْ يَرْضَيَا / هُمْ لَمْ يَرْضَوْا / هِيَ لَمْ تَرْضَ / هُمَا لَمْ تَرْضَيَا / هُنَّ لَمْ يَرْضَيْنَ / أَنْتَ لَمْ تَرْضَ / أَنْتُمَا لَمْ تَرْضَيَا / أَنْتُمْ لَمْ تَرْضَوْا / أَنْتِ لَمْ تَرْضَيْ/ أَنْتُمَا لَمْ تَرْضَيَا / أَنْتُنَّ لَمْ تَرْضَيْنَ / أَنَا لَمْ أَرْضَ / نَحْنُ لَمْ نَرْضََ Baca juga:
3. Fi’il ‘Amr Mu’tal Naqish Ketiga huruf illat pada fi’il ‘amr mu’tal naqish untuk dhamir (أنتَ) mesti dibuang sebab fi’il ‘amr termasuk mabni yang di antara tanda ‘irabnya dengan membuang huruf illat. Lalu untuk dhamir (أَنْتِ، أَنْتُمْ) huruf illat sama dibuang. Namun tanda ‘irabnya dengan membuang huruf Nun. Sementara huruf illat untuk dhamir (أنتما dan أنتنّ) selamat dari ‘ilal kecuali illat alif mesti dirubah menjadi iya. #Contoh1 أَنْتَ اُدْعُ / أَنْتُمَا اُدْعُوَا / أَنْتُمْ اُدْعُوا / أَنْتِ اُدْعِي / أَنْتُمَا اُدْعُوَا / أَنْتُنَّ اُدْعُوْنَ #Contoh2 أَنْتَ اِرْمِ / أَنْتُمَا اِرْمِيَا / أَنْتُمْ اِرْمُوْا / أَنْتِ اِرْمِي / أَنْتُمَا اِرْمِيَا / أَنْتُنَّ اِرْمِيْنَ #Contoh3 أَنْتَ اِرْضَ / أَنْتُمَا اِرْضَيَا / أَنْتُمْ اِرْضَوا / أَنْتِ اِرْضَي / أَنْتُمَا اِرْضَيَا / أَنْتُنَّ اِرْضَيْنَ Apabila fi’il ‘amr mu’tal naqish dimasuki nun taukid tsaqilah dan khafifah, tashrifanya seperti berikut: #Tsaqilah:
Tsaqilah:
#Contoh1 أَنْتَ اُدْعُوَنَّ / أَنْتُمَا اُدْعُوَانِّ / أَنْتُمْ اُدْعُنَّ / أَنْتِ اُدْعِنَّ / أَنْتُمَا اُدْعُوَانِّ / أَنْتُنَّ اُدْعُوْنَانَّ
#Contoh2 أَنْتَ اِرْمِيَنَّ / أَنْتُمَا اِرْمِيَانِّ / أَنْتُمْ اِرْمُنَّ / أَنْتِ اِرْمِنَّ / أَنْتُمَا اِرْمِيَانِّ / أَنْتُنَّ اِرْمِيْنَانِّ
#Contoh3 أَنْتَ اِرْضَيَنَّ / أَنْتُمَا اِرْضَيَانِّ / أَنْتُمْ اِرْضَنَّ / أَنْتِ اِرْضِنَّ / أَنْتُمَا اِرْضَيَانِّ / أَنْتُنَّ اِرْضَيْنَانِّ
#Khafifah:
#Contoh1 أنتَ اُدْعُوَنْ / أَنْتُمْ اُدْعُنْ / أَنْتِ اُدْعِنْ
#Contoh2 أنتَ اِرْمِيَنْ / أَنْتُمْ اِرْمُنْ / أَنْتِ اِرْمِنْ
#Contoh3 أنتَ اِرْضَيَنْ / أَنْتُمْ اِرْضَنْ / أَنْتِ اِرْضِنْ Untuk tanda ‘irab lengkapnya silahkan dilihat pada materi ‘irab fi’il ‘amr.
4. Isim Fa’il Mu’tal Naqish Huruf illat mesti dibuang pada bentuk isim fa’il mu’tal naqish untuk dhamir (أنتَ، أنتم، هو dan أنا), sementara untuk dhamir (أنتما، أنتِ dan أنتنّ), illat wawu dan alif dirubah menjadi iya.
#Contoh1 أنا، هو، أَنْتَ دَاعٍ / أَنْتُمَا دَاعِيَانِ / أَنْتُمْ دَاعُوْنَ / أَنْتِ دَاعِيَةٌ / أَنْتُمَا دَاعِيَتَانِ / أَنْتُنَّ دَاعِيَاتٌ
#Contoh2 أنا، هو، أَنْتَ رَامٍ / أَنْتُمَا رَامِيَانِ / أَنْتُمْ رَامُوْنَ / أَنْتِ رَامِيَةٌ / أَنْتُمَا رَامِيَتَانِ / أَنْتُنَّ رَامِيَاتٌ
#Contoh3 أنا، هو، أَنْتَ رَاضٍ / أَنْتُمَا رَاضِيَانِ / أَنْتُمْ رَاضُوْنَ / أَنْتِ رَاضِيَةٌ / أَنْتُمَا رَاضِيَتَانِ / أَنْتُنَّ رَاضِيَاتٌ Lafaz دَاعٍ / رامٍ / راضٍ dari دَاعِوٌ / رَاضِوٌ / رَامِيٌ ilat wawu ditukar dengan iya menjadi دَاعِيٌ / رَاضِيٌ / رَامِيٌ.
Sebab cukup berat diucapkan, jadi dalam keadaan rafa’ dan jar ditulis دَاعٍ / رامٍ / راضٍ dengan membuang iya yang diganti dengan tanwin, sedangkan dalam keadaan nashab ilat iya tetap nampak داعيًا / راضيًا / راميًا جَاءَ دَاعٍ / رأيتُ دَاعِيًا / مررتُ بِدَاعٍ Kecuali jika makrifat, baik dengan alif lam atau idhafat, maka huruf iya tetap nampak dalam semua keadaan. جاءَ الداعي / رأيت الداعي / مررتُ بالداعي جاء داعي الله / رأيت داعيَ الله / مررت بداعي الله Lihat ‘irabnya pada materi tanya jawab Isim Manqus dan Maqsur.
5. Isim Maf’ul Mu’tal Naqish Huruf illat wawu dan iya pada bentuk isim maf’ul keduanya
5. Isim Maf’ul Mu’tal Naqish Huruf illat wawu dan iya pada bentuk isim maf’ul keduanya selamat dari ‘ilal
#Contoh1 أنا، هو، أَنْتَ مَدْعُوٌّ / أَنْتُمَا مَدْعُوَّانِ / أَنْتُمْ مَدْعُوُّوْنَ / أَنْتِ مَدْعُوَّةٌ / أَنْتُمَا مَدْعُوَّتَانِ / أَنْتُنَّ مَدْعُوَّاتٌ
#Contoh2 أنا، هو، أَنْتَ مَرْمِيٌّ / أَنْتُمَا مَرْمِيَّانِ / أَنْتُمْ مَرْمِيُّوْنَ / أَنْتِ مَرْمِيَّةٌ / أَنْتُمَا مَرْمِيَّتَانِ / أَنْتُنَّ مَرْمِيَّاتٌٌ
#Contoh3 أنا، هو، أَنْتَ مَرْضِيٌّ / أَنْتُمَا مَرْضِيَّانِ / أَنْتُمْ مَرْضِيُّوْنَ / أَنْتِ مَرْضِيَّةٌ / أَنْتُمَا مَرْضِيَّتَانِ / أَنْتُنَّ مَرْضِيَّاتٌ Lafadz مَدْعُوٌّ dari مَدْعُوْوٌ dengan mengidghamkan ilat wawu dan wawu isim maf’ul Lafadz مَرْمِيٌّ dari مَرْمُوْيٌ dengan merubah wawu Isim maf’ul menjadi iya lalu diidghamkan Catatan: Huruf illat pada bentuk isim fa’il dan isim maf’ul hanya wawu dan iya, sementara alif dikembalikan ke asalnya. Kenapa perubahan bentuk مَدْعُوٌّ dan مَرْضِيٌّ pada bentuk isim maf’ul berbeda padahal berasal dari illat yang sama yaitu wawu ? Sebab berbeda wazan dasar, مَدْعُوٌّ dari دَعَا – يَدْعُو berwazan فَعَلَ – يَفْعُلُ, sementara مَرْضِيٌّ dari رَضِيَ – يَرْضَى berwazan فَعِلَ – يَفْعَلُ, dengan demikian مَرْضِيٌّ tidak selamat dari ‘ilal. Lafadz مَرْضِيٌّ dari مَرْضُوْيٌ, dengan merubah wawu isim maf’ul menjadi iya lalu diidghamkan, kemudian harakat dhad dari dhammah menjadi kasrah.
IV: Fi’il Mu’tal Naqis Dalam Al-Qur’an dan Hadits وَإِن كُنتُمْ فِي رَيْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ. البقرة ٢٣ Terjemah Arti: Dan jika kamu (tetap) dalam keraguan tentang Al Quran yang Kami wahyukan kepada hamba Kami (Muhammad), buatlah satu surat (saja) yang semisal Al Quran itu dan ajaklah penolong-penolongmu selain Allah, jika kamu orang-orang
IV: Fi’il Mu’tal Naqis Dalam Al-Qur’an dan Hadits وَإِن كُنتُمْ فِي رَيْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ. البقرة ٢٣
Terjemah Arti: Dan jika kamu (tetap) dalam keraguan tentang Al Quran yang Kami wahyukan kepada hamba Kami (Muhammad), buatlah satu surat (saja) yang semisal Al Quran itu dan ajaklah penolong-penolongmu selain Allah, jika kamu orang-orang yang benar. وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَىٰ شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ. البقرة ١٤ Terjemah Arti: Dan bila mereka berjumpa dengan orang-orang yang beriman, mereka mengatakan: “Kami telah beriman”. Dan bila mereka kembali kepada syaitan-syaitan mereka, mereka mengatakan: “Sesungguhnya kami sependirian dengan kamu, kami hanyalah berolok-olok”. مَثَلُ الْقَائِمِ عَلَى حُدُودِ اللَّهِ وَالْوَاقِعِ فِيهَا؛ كَمَثَلِ قَوْمٍ اسْتَهَمُوا عَلَى سَفِينَةٍ, فَأَصَابَ بَعْضُهُمْ أَعْلَاهَا, وَبَعْضُهُمْ أَسْفَلَهَا, فَكَانَ الَّذِينَ فِي أَسْفَلِهَا إِذَا اسْتَقَوْا مِن الْمَاءِ مَرُّوا عَلَى مَنْ فَوْقَهُمْ, فَقَالُوا: لَوْ أَنَّا خَرَقْنَا فِي نَصِيبِنَا خَرْقًا وَلَمْ نُؤْذِ مَنْ فَوْقَنَا, فَإِنْ يَتْرُكُوهُمْ وَمَا أَرَادُوا هَلَكُوا جَمِيعًا, وَإِنْ أَخَذُوا عَلَى أَيْدِيهِمْ نَجَوْا وَنَجَوْا جَمِيعًا» (رواه البخاري). Terjemah: Perumpamaan orang yang teguh menjaga larangan-larangan Allah SWT dan orang yang melanggar larangan-larangan-Nya seperti sekelompok orang yang berebut naik ke dalam sebuah perahu . maka sebagian mereka dapat bagian atas kapal dan sebagian lainnya mendapat bagian bawah. Para penumpang yang berada di bagian bawah kapal jika memerlukan air harusmelewati para penumpang yang berada di atas. Kemudian penumpang yang berada di bawah itu berkata: “Seandainya kami lubangi tempat duduk kami satu luang saja, maka kami tidak usah lagi mengganggu para penumpang yang berada di atas”. Apabila penumpang lainnya membiarkan mereka dengan apa yang mereka kehendaki, niscaya hancurlah seluruh penumpang kapal. Dan apabila penumpang lainnya mencegah tangan mereka dari upaya melubangi kapal, niscaya selamatlah seluruh penumpang kapal”. tafsirweb. Wallahu’alam
Tiada ulasan:
Catat Ulasan